De meeste historici ploeteren in de marge. In het beste geval weten zij het verleden te kneden tot iets dat een breed publiek aanspreekt. In het slechtste geval wijden ze hun leven aan het verkennen van ongekende krochten en worden ze, al te vaak, slechts gelezen door hun kennissen en collega’s binnen de academische muren. Maar heel af en toe duikt er een historicus op wiens onderzoek de geschiedwetenschap overstijgt, en die door middel van zijn of haar studie van het verleden ook het heden en de toekomst mee vormgeeft. Frederick Jackson Turner (1861-1932) was dat soort historicus.
How the West Was Won
Aan het einde van de negentiende eeuw had de jonge Amerikaanse staat al een grote transformatie gekend. Kolonisten en avonturiers hadden hun oog laten vallen op de gebieden ten westen van het territorium. Dit resulteerde in een gedeeltelijk gestimuleerde volksverhuizing. De Homestead Act van 1862, ondertekend door president Abraham Lincoln, zorgde ervoor dat men in bepaalde gebieden goedkoop of zelfs gratis land, in bezit van de overheid, kon verkrijgen. Vanaf het einde van de jaren 40 vond ook de gold rush plaats, waarbij goudzoekers hun heil gingen zoeken in het wilde westen. Deze bewegingen werden verder versneld en versterkt door de uitbouw van een spoorwegnetwerk.
De expansie zorgde echter voor conflicten. In de Amerikaans-Mexicaanse oorlog, die tussen 1846 en 1848 werd uitgevochten, had de VS een derde van het territorium van Mexico afgesnoept. Deze nieuwe gebieden zorgden voor een verdere polarisatie tussen de noordelijke en zuidelijke staten, aangezien ze grensden aan de gebieden die zich manifest pro-slavernij opstelden. Deze expansie zou uiteindelijk mee leiden tot de Amerikaanse burgeroorlog.
Maar de grootste strijd werd geleverd met de indianenstammen. Zij zagen hun land afgenomen door de settlers en werden gedwongen om naar reservaten te gaan. Heel wat native Americans verloren hierbij hun leven en zij die het wel overleefden zagen de voor hen heilige landen en begraafplaatsen verdwijnen door een oprukkende industrialisering. In een poging om een einde aan het verzet te brengen en tegelijk de Indianen te integreren, werd in 1891 de Dawes Act gestemd, waarbij individuele native Americans land konden krijgen als ze apart van hun gemeenschap zouden gaan leven.
The Significance of the Frontier in American History
Het was in deze context dat de dan 32-jarige Frederick Jackson Turner, geboren in Wisconsin, zijn frontier thesis uitwerkte. Turner had in 1890 zijn doctoraat afgewerkt over de bonthandel in zijn geboortestaat, aan de John Hopkins University in Maryland, waarna hij teruggekeerd was om geschiedenis te doceren aan de University of Wisconsin. In 1893 publiceerde hij The Significance of the Frontier in American History.
De frontier thesis stelt dat de Amerikaanse identiteit en democratie werden gevormd door de continue expansie naar het Westen en het steeds verschuiven van de grens, weg van de oorspronkelijke “Europese” kolonies. Met elke westwaartse uitbreiding moesten de kolonisten zich aanpassen aan de nieuwe omgeving en de bijhorende gevaren. Hierdoor ontstond een laagdrempelige, egalitair, democratische maar eveneens gewelddadige en extreem individualistische samenleving, die haaks stond op de elitaire instituten en formele praktijken van de Europese voorouders. Het verklaarde eveneens, aldus Turner, waarom individueel privébezit zo belangrijk was binnen de Amerikaanse identiteit en samenleving. De thesis was dus een manier om door middel van de geschiedwetenschap de aard van de Amerikaanse natie en haar inwoners te verklaren.
But the most important effect of the frontier has been in the promotion of democracy here and in Europe. As has been indicated, the frontier is productive of individualism. Complex society is precipitated by the wilderness into a kind of primitive organization based on the family. The tendency is anti-social. It produces antipathy to control, and particularly to any direct control. The tax-gatherer is viewed as a representative of oppression. Prof. Osgood, in an able article, has pointed out that the frontier conditions prevalent in the colonies are important factors in the explanation of the American Revolution, where individual liberty was sometimes confused with absence of all effective government. The same conditions aid in explaining the difficulty of instituting a strong government in the period of the confederacy. The frontier individualism has from the beginning promoted democracy.
Tegelijk moest Frederick Jackson Turner constateren dat de Verenigde Staten nu met een closed frontier zat. Naar aanleiding van de census van 1890 had de hoofdopzichter van de volkstelling verklaard dat de expansie van het Westen zodanig gevorderd was dat “there can hardly be said to be a frontier line.” Het was niet duidelijk wat het eindigen van de grens zou veroorzaken. Amerika was volop aan het industrialiseren en de steden werden geconfronteerd met massamigratie, en bijhorende verpaupering. Zonder de belofte van het avontuur en het verleggen van de grens was het maar de vraag welke dynamiek deze nieuwe realiteit, in de zogeheten Gilded Age, een periode van grote rijkdom, maar eveneens van raciale en populistische tegenbewegingen, zou teweegbrengen.
The stubborn American environment is there with its imperious summons to accept its conditions; the inherited ways of doing things are also there; and yet, in spite of environment, and in spite of custom, each frontier did indeed furnish a new field of opportunity, a gate of escape from the bondage of the past; and freshness, and confidence, and scorn of older society, impatience of its restraints and its ideas, and indifference to its lessons, have accompanied the frontier. What the Mediterranean Sea was to the Greeks, breaking the bond of custom, offering new experiences, calling out new institutions and activities, that, and more, the ever retreating frontier has been to the United States directly, and to the nations of Europe more remotely. And now, four centuries from the discovery of America, at the end of a hundred years of life under the Constitution, the frontier has gone, and with its going has closed the first period of American history.
Het belang van de frontier
De frontier thesis werd lange tijd gezien als een van de belangrijkste principes binnen de Amerikaanse geschiedschrijving, maar was vanwege de aard van de these ook een concept waarmee men in bredere zin het Amerikaans-zijn, de eigenheid van de relatief jonge natie probeerde te verklaren. Het had ook een duidelijke politieke weerslag. Het is echter fout te stellen dat het de basis was van het Amerikaanse imperialisme dat vanaf de jaren 1890 geïntensifieerd werd, met onder andere de Spaans-Amerikaanse oorlog van 1898.
Het principe van manifest destiny, waarbij werd geloofd dat het door een soort van voorzienigheid, een lotsbestendigheid, was dat de Amerikaanse kolonisten het Noord-Amerikaanse continent zouden bevolken, vond in het midden van de 19de eeuw ingang bij de Democraten, en werd later opgepikt door de Republikeinen, die het aan het einde van de 19de eeuw wél gingen linken aan overzeese expansie, en dus verder gingen dan in de oorspronkelijke context bedoeld was. De frontier thesis was dus niet nodig om af te stappen van de conservatievere interpretatie van de Monroe-doctrine (1823). Deze stelde dat Amerika aan de Amerikanen was en dat de Europese grootmachten zich niet mochten moeien met de jonge Latijns-Amerikaanse staten. En, niet onbelangrijk, dat de VS bijgevolg haar invloedssfeer kon uitbreiden).
We owe it, therefore, to candor and to the amicable relations existing between the United States and those powers to declare that we should consider any attempt on their part to extend their system to any portion of this hemisphere as dangerous to our peace and safety. With the existing colonies or dependencies of any European power, we have not interfered and shall not interfere. But with the Governments who have declared their independence and maintained it, and whose independence we have, on great consideration and on just principles, acknowledged, we could not view any interposition for the purpose of oppressing them, or controlling in any other manner their destiny, by any European power in any other light than as the manifestation of an unfriendly disposition toward the United States.
De frontier thesis is dus niet te plaatsen in dezelfde categorie als de theorieën van Friederich Ratzel, die mee aan de basis zouden liggen van het later door de Nazi’s geclaimde concept Lebensraum. Turner wou eerder verklaren dan sturen, en voor hem was de frontier een intern dynamisch gegeven en geen reden om nieuwe gebieden te veroveren of de invloedssfeer te vergroten. Dat het wel invloedrijk was, is te merken aan het gebruik ervan door onder andere Franklin D. Roosevelt en John F. Kennedy. Roosevelt refereerde naar de these m.b.t. de uitbouw van een sociaal zekerheidssysteem.
We have come a long way. But we still have a long way to go. There is still today a frontier that remains unconquered–an America unclaimed. This is the great, the nationwide frontier of insecurity, of human want and fear. This is the frontier–the America–we have set ourselves to reclaim.
John F. Kennedy gebruikte in 1960 de term dan weer in zijn acceptance speech op de Democratic National Convention, en hoewel hij het zelf niet meer zou meemaken, zou nog voor het einde van het decennium de Amerikaanse vlag ook op de maan geplant worden.
We stand today on the edge of a New Frontier — the frontier of the 1960s, the frontier of unknown opportunities and perils, the frontier of unfilled hopes and unfilled threats. … Beyond that frontier are uncharted areas of science and space, unsolved problems of peace and war, unconquered problems of ignorance and prejudice, unanswered questions of poverty and surplus.
Erfenis & kritiek
Het ideaal van de ondernemende, individualistische maar ruwe Amerikaanse eigenheid wordt tot op de dag van vandaag gecultiveerd. De pioniers en kolonisten van het westen hebben nog steeds een bijzonder aura over zich. Dit kwam en komt sterk tot uiting in bijvoorbeeld het western-genre. Zo heeft Frederick Jackson Turner ook zijn stempel gedrukt op de populaire cultuur. Het is niet voor niets dat het cowboy & indianengedeelte in Disneyland Frontierland heet.
Als verklarend begrip is het tegenwoordig wel veel minder dominant. Hoewel het verankerd is in de mythe van de Wild West, en de vorming van de Amerikaanse natie, wordt nu wel gesteld dat ook in deze gebieden klasse, ras en gender voor divisie hebben gezorgd, en dat er dus geen sprake was van een extreem egalitaire, informele samenleving. Anderen wezen er dan weer op dat het Westen van de VS niet gevormd moest worden, omdat dit al gebeurd was door de native Americans. Ten slotte investeerde de overheid wel veel in het aantrekken en cultiveren van de nieuwe landen en is het dus zeker niet zo dat er zich spontaan een informele, anti-elitaire democratie heeft gevormd, haaks op de structurele hiërarchie van Washington D.C.
Het is duidelijk dat het verklaringsmodel vandaag ietsje te simplistisch is om volledig overeind te blijven. Toch is Turner erin geslaagd om door middel van geschiedenis het historisch en natiebesef van de Amerikanen te kneden, en zo onrechtstreeks zelfs een rol te spelen in de uitbreiding van de Amerikaanse invloedssfeer die vanaf het einde van de 19de eeuw werd ingezet. En hoewel het toeval bepaalt wie uit de lange longlist van boeiende historische figuren op deze pagina’s mag verschijnen, is het misschien niet meer dan gepast om te beginnen met een historicus die een breed publiek wist aan te spreken en zo een maatschappelijke rol heeft gespeeld.
Geïnteresseerden kunnen het volledige werk hier vinden.
De tand des tijds 
4 januari 2017 at 21:20
Interessant! Plaatst frontier land inderdaad wel in een ander licht (en Big Thunder Mountain :P).
LikeLike